Het draait niet om alles dichtregelen. Alles voorkomen is een illusie. Ook een airbag voorkomt geen botsing, maar zorgt er wél voor dat het risico beter beheersbaar wordt. Dat is de kern van interne beheersing in informatiebeveiliging: niet het uitsluiten van elk risico, maar grip krijgen op processen, systemen en menselijk handelen. Zodat organisaties met vertrouwen vooruit kunnen kijken, ook als het spannend wordt.
Waarom interne beheersing steeds belangrijker wordt
Digitalisering heeft de manier waarop we werken, communiceren en produceren ingrijpend veranderd.
Met die vooruitgang komen ook nieuwe kwetsbaarheden.
Cybercriminelen zoeken continu actief naar gaten, de wetgever en brancheorganisaties scherpen regels aan en klanten verwachten aantoonbare betrouwbaarheid.
Organisaties kunnen het zich simpelweg niet meer veroorloven om informatiebeveiliging te zien als een IT-aangelegenheid.
Het gaat om de hele organisatie – van strategie tot werkvloer.
Wet- en regelgeving
De NIS2-richtlijn en standaarden zoals ISO 27001 leggen nadruk op interne beheersing.
Ze vragen om structureel beleid, periodieke evaluatie en aantoonbare verbeteringen.
Niet voldoen kan leiden tot boetes en aansprakelijkheid, maar belangrijker: het kan het vertrouwen van klanten en partners ernstig schaden, waardoor de schade op lange termijn desastreus kan zijn.
Complexiteit van moderne organisaties
IT-omgevingen zijn vaak hybride: deels in de cloud, deels on-premise, met externe leveranciers en interne systemen.
Daarbij komt de menselijke factor: medewerkers die hybride werken, mobiele apparaten gebruiken en dagelijks beslissingen nemen die impact hebben op beveiliging.
Interne beheersing biedt de structuur om deze complexiteit te managen.
Weet waar de risico’s zijn
Interne beheersing begint met inzicht.
Je moet weten wat de risico’s zijn, welke processen kwetsbaar zijn en welke systemen cruciaal zijn voor de continuïteit.
Daarvoor is het nodig om risico’s in kaart te brengen, maatregelen te nemen en regelmatig te toetsen of die maatregelen nog werken.
Stap 1: risico-inventarisatie
Een cyber security audit helpt om de belangrijkste risico’s te identificeren.
Dit gaat veel verder dan techniek alleen. Denk aan:
- Menselijke risico’s: phishing, onbewuste datalekken, gebrek aan awareness waardoor criminelen social engineering kunnen toepassen.
- Organisatorische risico’s: onduidelijke verantwoordelijkheden, ontbrekend beleid, gebrekkige controle op leveranciers.
- Technische risico’s: verouderde software, slechte configuratie, gebrek aan monitoring.
Stap 2: prioriteren
Niet elk risico is even groot.
Het helpt om onderscheid te maken tussen risico’s met grote impact (zoals ransomware op kritieke systemen) en risico’s met beperkte gevolgen.
Een cyber risk management plan helpt om die keuzes gestructureerd te maken.
Stap 3: maatregelen en toetsing
Neem maatregelen, maar toets ze ook.
Zijn back-ups daadwerkelijk herstelbaar? Worden wachtwoorden regelmatig gewijzigd?
Zonder toetsing ontstaat schijnzekerheid.
Audits zijn nuttige instrumenten om dit te waarborgen.
Interne beheersing is cyclisch
In de wereld van IT en digitalisering gaat het niet om een eenmalige oefening.
Systemen veranderen, dreigingen evolueren en organisaties groeien.
Daarom is interne beheersing cyclisch: meten, leren, verbeteren.
Dit sluit naadloos aan bij frameworks zoals ISO 27001 en de PDCA-cyclus (Plan, Do, Check, Act).
Plan
Bepaal beleid, stel doelstellingen vast en leg verantwoordelijkheden vast.
Dit geeft richting en houvast, ook in crisissituaties.
Do
Voer maatregelen uit. Denk aan het invoeren van awareness-trainingen, technische beveiligingsmaatregelen zoals EDR en MDR en het inrichten van 24/7 monitoring.
Check
Meet of maatregelen werken. Voer periodieke audits uit en toets processen.
Zijn mensen alert genoeg? Zijn incidenten goed afgehandeld? Werkt de externe kwetsbaarhedenscanning nog optimaal?
Act
Pas beleid en maatregelen aan waar nodig.
Blijf leren en verbeteren zodat interne beheersing een levend proces blijft.
De voordelen van interne beheersing
- Grip: weten waar de risico’s zijn en hoe je ze beheerst.
- Vertrouwen: richting klanten, partners en toezichthouders laten zien dat je in control bent.
- Continuïteit: beter voorbereid op incidenten en crises.
- Compliance: voldoen aan wet- en regelgeving zoals NIS2 en de AVG.
- Rust: inzicht geeft vertrouwen en voorkomt paniek.
Checklist: interne beheersing versterken
- Voer een nulmeting uit om de huidige situatie in kaart te brengen.
- Stel een risicomanagementplan op.
- Implementeer bewustwordingstrainingen voor alle medewerkers.
- Zorg voor een incidentmanagementplan en oefen scenario’s.
- Voer periodieke audits uit en verbeter continu.
Praktijkvoorbeeld: van chaos naar grip
Een logistiek bedrijf kreeg te maken met een ransomware-aanval.
Back-ups bleken slechts beperkt herstelbaar en er was geen duidelijk crisisplan.
Na de acute fase en het terugvallen op handmatig werken besloot de organisatie interne beheersing structureel te verbeteren.
Er werd een risicomanagementplan opgesteld, medewerkers kregen training en er werd een incidentmanagementteam ingericht.
Het verschil? Grip, inzicht en voorbereiding. Weten wat je moet doen bij een crisissituatie.
De rol van bestuur en directie
Interne beheersing is verre van een IT-thema.
Bestuurders en directies zijn eindverantwoordelijk voor risicobeheersing.
Zij moeten de juiste vragen stellen, beslissingen nemen en investeren in een volwassen aanpak.
Een sparringpartner informatiebeveiliging kan helpen om keuzes te maken en beleid te verankeren in de strategie.
Kortom: interne beheersing geeft rust en vooruitzicht
Interne beheersing geeft rust.
En vooral: het geeft inzicht dat vooruithelpt.
Het gaat niet om alles dichtregelen, maar om weten waar je risico’s liggen, maatregelen nemen en continu verbeteren.
Zo bouw je stap voor stap aan een organisatie die bestand is tegen digitale dreigingen en die met vertrouwen de toekomst tegemoet kan zien.
Wil je weten hoe jouw organisatie ervoor staat? Start met een quickscan of plan een adviesgesprek.