Cyberaanvallen zijn echt zeldzame incidenten. Elke organisatie – groot of klein – kan getroffen worden. Maar wat is een cyberaanval precies, hoe ziet een aanval eruit, en belangrijker nog: hoe kun je een cyberaanval voorkomen of de schade van een cyberincident beperken? In dit artikel leggen we het
uit voor bestuurders, IT-managers en medewerkers.
Wat is een cyberaanval?
Een cyberaanval is een poging van cybercriminelen of kwaadwillenden om toegang te krijgen tot jouw digitale systemen, data of netwerken. Het doel kan variëren van het stelen van gevoelige informatie tot het platleggen van bedrijfsprocessen of het chanteren van de organisatie met ransomware.
Een cyberaanval kan geautomatiseerd plaatsvinden (bijvoorbeeld via automatische bots die op zoek gaan naar kwetsbaarheden), of doelgericht zijn tegen een specifieke organisatie. In alle gevallen draait het om het misbruiken van zwakke plekken in technologie, processen of menselijk gedrag.
Veelvoorkomende vormen van cyberaanvallen
1. Phishing
Aanvallers sturen e-mails of berichten die lijken te komen van betrouwbare bronnen. Doel: medewerkers verleiden om op een link te klikken of inloggegevens in te vullen.
2. Ransomware
Kwaadaardige software versleutelt bestanden en systemen. Pas na betaling (losgeld) beloven criminelen toegang te herstellen – al is dat geen garantie.
3. DDoS-aanval
Servers of websites worden overspoeld met verkeer, waardoor ze onbereikbaar worden. Dit kan wekenlang verstoring veroorzaken.
4. Business Email Compromise (BEC)
Aanvallers misbruiken e-mailaccounts of doen zich voor als leidinggevenden om fraude te plegen, bijvoorbeeld door neppe betalingsopdrachten waarbij vaak op facturen of betaalbewijzen een rekeningnummer wordt gewijzigd.
5. Malware en exploits
Schadelijke software misbruikt kwetsbaarheden in systemen of applicaties om binnen te dringen of data te stelen.
Wat zijn de gevolgen van een cyberaanval?
De impact van een cyberincident kan enorm zijn. Voorbeelden:
- Financieel: directe kosten van herstel, claims of boetes.
- Operationeel: uitval van systemen en stilstand van productie of dienstverlening.
- Reputatie: klanten en partners verliezen vertrouwen.
- Juridisch: meldplichten bij toezichthouders (AVG, NIS2).
Voor veel organisaties geldt dat de schade bij één grote cyberaanval groter is dan jarenlange investering in
preventieve maatregelen.
Hoe kun je een cyberaanval voorkomen?
Helemaal voorkomen kan niet, maar je kunt de kans aanzienlijk verkleinen met een combinatie van technische, organisatorische en menselijke maatregelen. Een sterke aanpak richt zich op drie lagen: preventie, detectie en reactie.
Preventieve maatregelen
- Gebruik multifactor authenticatie (MFA) op alle accounts.
- Voer een actief patch- en updatebeleid uit.
- Beperk toegangsrechten volgens het least privilege-principe.
- Segmentatie van netwerken en kritieke systemen.
- Maak back-ups die geïsoleerd en getest zijn.
Detectie en monitoring
- Implementeer centrale logging en monitoring.
- Gebruik endpointbescherming (EDR/XDR).
- Monitor actief op afwijkend gedrag en verdachte inlogpogingen.
Reactie en herstel
- Stel een incident response plan op en oefen dit regelmatig.
- Richt een centraal meldpunt in voor medewerkers.
- Houd contactgegevens van leveranciers en externe experts paraat.
- Test periodiek of back-ups echt hersteld kunnen worden.
De rol van bestuur en management
Bestuurders en toezichthouders kunnen cyberrisico’s niet langer delegeren. Het is hun verantwoordelijkheid om kaders te stellen, middelen beschikbaar te maken en toezicht te houden. Essentiële vragen in de boardroom:
- Zijn onze belangrijkste risico’s in kaart gebracht?
- Is er beleid en zijn er KPI’s voor informatiebeveiliging?
- Wanneer is ons incident response plan voor het laatst getest?
- Hoe zijn leveranciers en ketenpartijen meegenomen in onze strategie?
Checklist: voorbereid zijn op een cyberaanval
- Zijn onze back-ups getest en veilig opgeslagen?
- Hebben we MFA actief voor alle kritieke accounts?
- Is er een actueel incident response plan?
- Komen medewerkers in actie bij phishing?
- Zijn leveranciers meegenomen in contractuele afspraken over security?
Beter voorbereid op cyberaanvallen
Het antwoord op de vraag “wat is een cyberaanval?” is duidelijk: een digitale dreiging die je continuïteit en reputatie kan bedreigen. Helemaal voorkomen kan niet, maar door te investeren in maatregelen en bewustzijn kun je de kans en impact drastisch verlagen. Daarmee wordt een cyberincident geen chaos, maar een beheersbaar risico.